ABCD² skor za TIA
ABCD2 ABCDskorzaTIA Procenarizikaodmodanogudaranakontranzitornogishemijskogataka Modaniudar
Transzitorni ishemijski atak (TIA) jeste privremeni period simptoma sličnih moždanom udaru, koji proizilazi iz privremenog poremećaja protoka krvi, koji ne uzrokuje trajno oštećenje. Međutim, postoji povećan rizik od moždanog udara nakon TIA – kod oko četvrtine pacijenata s moždanim udarom, TIA je prethodila moždanom udaru.<br />Skor ABCD² je alatka za stratifikaciju rizika od sedam tačaka, razvijena da identifikuje pacijente s visokim rizikom od moždanog udara nakon TIA. Zasnovan je na kombinaciji 5 varijabli: Godine starosti, krvni pritisak, kliničke karakteristike, trajanje i dijabetes – ABCD². Dobijeni rezultati dele pacijente u kategorije niskog (0–3 poena), umerenog (4–5 poena) i visokog rizika (6–7 poena). Za svaku kategoriju, data je procena rizika od moždanog udara za 2, 7 i 90 dana. <br />ABCD² skor su osmislili Džonston i ostali spajanjem dva prethodno potvrđena pravila kliničkog odlučivanja – ABCD i kalifornijskog skora. Eksterno je potvrđen i odobren prema smernicama Evropske organizacije za moždani udar (ESO) i Američkog udruženja za srce (AHA) kao jedan od skorova za stratifikaciju rizika za TIA. <br />Smernice ESO o upravljanju TIA primenjuju ABCD² skor ≥ 4 za određivanje visokog rizika za TIA. Oni takođe preporučuju da se ne koriste samo alati za predviđanje (kao što je ABCD² skor) za identifikaciju pacijenata sa visokim rizikom ili za donošenje odluka o trijaži i lečenju kod pacijenata sa sumnjom na TIA zbog ograničene osetljivosti.
Alcoholic hepatitis scores
MaddreyGAHSLille Alcoholichepatitisscores ModifiedMaddreysDiscriminantFunctionGlasgowAlcoholicHepatitisScoreandLilleModelforAlcoholicHepatitis Bolestijetre
Alcohol-associated liver disease (ALD) is a pertinent public health issue, associated with nearly 6 % of all deaths globally. Alcoholic hepatitis is a severe syndrome of ALD that can be responsive to treatment with glucocorticoids. Different prognostic scores have been developed to identify high risk patients that can potentially benefit from glucocorticoid therapy; these include the (modified) Maddrey's discriminant function (mDF), Glasgow alcoholic hepatitis score (GAHS) and Lille Model for Alcoholic Hepatitis. <br />The mDF calculation is based on bilirubin and prothrombin time values whereas the GAHS is derived from five variables independently associated with outcome (age, serum bilirubin, blood urea, prothrombin time, and white blood cell count). Patients with an mDF ≥ 32 and a GAHS ≥ 9 were shown to have poor short-term prognosis which could be improved with glucocorticoid treatment. <br />The Lille score is primarily used to assess treatment response and can therefore help inform decisions to either discontinue glucocorticoid therapy after 7 days or prolong it to 28 days. A Lille score of ≥ 0.45 was shown to indicate non-response to glucocorticoids.<br />The mDF, the GAHS and the Lille score are endorsed by the 2018 EASL (European Association for the Study of the Liver) clinical practice guidelines on the management of alcohol-related liver disease.
Alvaradov skor za akutni apendicitis
AlvaradoScore Alvaradovskorzaakutniapendicitis Procenaverovatnoceakutnogapendicitisa GroznicatemperaturaBolAbdominalneinfekcijeMucninaipovracanje
Akutni apendicitis, jedan od najčešćih uzroka akutnog abdominalnog bola, često je zbunjujuća dijagnostička tegoba u ranim fazama bolesti. Alvardov skor je klinički sistem bodovanja koji se koristi za stratifikaciju pacijenata na osnovu verovatnoće akutnog apendicitisa. <br />Alvaradov skor se sastoji od 6 kliničkih stavki (migracija bola, anoreksija/aceton u urinu, mučnina/povraćanje, osetljivost desnog donjeg kvadranta, povratni bol, povišena temperatura) i 2 laboratorijska merenja (leukocitoza, neutrofili > 75% u diferencijalnoj krvnoj slici). Dobijeni skor stratifikuje pacijente u 4 rizične grupe.<br />Alvaradov skor je eksterno potvrđen i preporučuje se po ažuriranim smernicama Svetskog društva za hitnu hirurgiju (WSES) za dijagnostiku i lečenje akutnog apendicitisa za 2020. Smernice WSES preporučuju korišćenje kliničkih skorova (kao što je Alvaradov) da bi se isključio akutni apendicitis i da bi se identifikovali pacijenti sa srednjim rizikom kojima je potrebna slikovna dijagnostika. Međutim, oni predlažu da se ne koristi Alvaradov rezultat da bi se pozitivno potvrdila klinička sumnja na akutni apendicitis kod odraslih.
APACHE II score
APACHE2 APACHEIIscore EstimatesICUmortality TransplantacijaorganaOtkazivanjesrcaVenskatromboembolijaVTEMozdaniudarKrvarenjeSepsaKoronarnaarterijskabolestAritmijePoremecajielektrolitaPovredaAkutnikoronarnisindromAKSInfektivniendokarditis
Acute Physiology and Chronic Health Evaluation II (APACHE II) is a severity of disease classification system and mortality estimation tool used for patients admitted to intensive care units (ICUs). <br />APACHE II uses a point score based upon initial values of 12 routine physiologic measurements, age, and previous health status; the data used for the calculation should be the most unfavourable physiological variable result, collected from a patient's initial 24 hours in an ICU. The sum of all points, ranging from 0 to 71, represents the final score and higher scores correspond to more severe disease and a higher risk of death.<br />APACHE II classification system was presented in 1985 by Knaus et al. as a revised and simplified version of the prototype system - APACHE, that was designed by the same authors in 1981. Since then it has been extensively validated worldwide in a variety of ICU settings and patient populations.
APGAR Score
APGAR APGARScore Assessesneonates1and5minutesafterbirth Trudnoaiperinatalnanega
Apgar test je metod kojim se brzo može sagledati i oceniti zdravlje novorođenčadi. Dr Virdžinija Apgar (Virginia Apgar), anesteziolog, osmislila je ovaj test 1952. godine kako bi ocenila efekte akušerske anestezije na bebe.<br /><br />Rezultat Apgar testa se određuje procenom novorođenčeta u pet jednostavnih kriterijuma na skali od nule do dva, a zatim se tako dobijenih pet vrednosti sumiraju. Rezultat Apgar testa se kreće od nula do 10 bodova. Pet kriterijuma sažeto je pomoću reči izabranih za stvaranje bekronima APGAR na engleskom jeziku (izgled, puls, grimasa, aktivnost, disanje).
BMI
BMI BMI BodyMassIndex DijabetesTelesnamerenja
Indeks telesne mase (eng. Body Mass Index, BMI) je najčešće korišćena metoda merenja gojaznosti jer je jednostavna i, u poređenju sa složenijim metodama, vrlo jeftina. Poređenja radi, DEXA je svakako veoma tačna i precizna, ali je i skupa jer zahteva specijalnu opremu i tehničare. Ona jednostavno nije logistički pogodna za upotrebu u studijama na široj populaciji. Isto tako, vage za merenje telesne masnoće, iako su široko dostupne u različitim veličinama i po različitim cenama, nažalost imaju reputaciju da su neprecizne. Sa druge strane, BMI je lako izmeriti. A kritički gledano, uprkos tome što je nesavršen za merenje masnoće kod sportskog tipa ljudi, tužna činjenica jeste da većina populacije nema atletsku građu. Kao rezultat, što je BMI veći, to je količina masnoće veća. BMI je stoga pogodna metoda za praćenje i merenje težine i zdravlja cele populacije. Imajte u vidu da je u svakoj populaciji zdravlje definitivno moguće kod mnogih tipova telesne građe, te da se dešava da neki krupniji ljudi sa višim BMI indeksom pucaju od metaboličkog zdravlja, dok druge vitke osobe sa niskim BMI indeksom za koje se čini da su u formi imaju dijabetes tipa 2. Sve dok se ne pronađe odgovor na pitanje na koji način možemo da utvrdimo kolika je nečija bezbedna količina masnoće u telu, upotreba BMI indeksa kao pokazatelja „gojaznosti“, a time i zdravlja, nastaviće da preovladava.
BSA
BSA BSA BodySurfaceArea Telesnamerenja
BSA (Body Surface Area) ili površina tela se koristi u kliničkoj praksi u različite svrhe. Najčešće se koristi za preciznije određivanje doze lekova, posebno kod hemoterapije i u pedijatriji. Takođe, procenjena brzina glomerularne filtracije (eGFR), formula za procenu bubrežne funkcije, računa se u odnosu na površinu tela. BSA se može proceniti pomoću različitih matematičkih formula bez direktnog merenja. Iako postoji više formula, razlike među njima su male, pa se sve smatraju prihvatljivim kako za osobe sa normalnom, tako i sa povećanom telesnom težinom. Mosteller formula (koju koristi i ovaj alat) jedna je od najčešće korišćenih u kliničkoj praksi i kliničkim studijama. Smatra se da BSA daje tačniju procenu metaboličke mase od telesne težine, jer je manje podložna uticaju prekomerne masne mase. Ipak, postoje značajne kritike kada se BSA koristi za određivanje doze lekova sa uskim terapijskim indeksom, kao što je hemoterapija. Naime, postoji čak 4 do 10 puta razlika u eliminaciji lekova među pojedincima zbog genetskih i spoljašnjih faktora, što može dovesti do predoziranja ili nedovoljnog doziranja. Uprkos tome, nijedna druga metoda određivanja telesne veličine nije pokazala bolju sposobnost u smanjenju varijacija između pojedinaca od BSA.
Canadian Guidelines for MS
CanadianGuidelinesMS CanadianGuidelinesforMS Treatmentoptimizationinmultiplesclerosis Multiplaskleroza
Tool was developed in cooperation with asist. Lina Savšek, MD, Department of neurology, SB Celje and Gregor Brecl Jakob, MD, Department of neurology, UKC Ljubljana.
CAT
CAT CAT UpitnikzaprocenuHOBP HroninaopstruktivnabolestpluaHOPB
Test za procenu HOBP (eng. COPD Assessment Test, CAT) je upitnik koji pokazuje u kojoj meri HOBP utiče na život pacijenta. Hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP) odnosi se na grupu progresivnih stanja pluća koja ugrožavaju funkciju pluća i dovode do otežanog disanja. CAT rezultat može da pomogne u usmeravanju planova lečenja i ima za cilj da pomogne zdravstvenim radnicima da shvate kako HOBP utiče na život pacijenta i da daju odgovarajuće preporuke za plan njegovog lečenja. On će se stoga razlikovati u zavisnosti od zdravstvenog stanja pacijenta, njegovog stila života i lekova koje trenutno uzima. Praksa pokazuje da je CAT pouzdana i dosledna metoda koja može da pomogne da se izmeri kako HOBP utiče na zdravlje obolelih od ove bolesti kao i na njihov svakodnevni život. CAT može da bude veoma korisna i praktična alatka u primarnoj zdravstvenoj nezi za procenu težine HOBP.
CDEIS
CDEIS CDEIS Crohnsdiseaseendoscopicindexofseverity Zapaljenskabolestcreva
Endoskopski indeks ozbiljnosti Kronove bolesti (CDEIS) razvila je 1989. godine francuska grupa GETAID (Groupe d'Etude Therapeutique des Affections Inflammatoires Digestive) da bi otkrila promene u aktivnosti bolesti na osnovu karakteristika sluznice creva. CDEIS ocenjuje aktivnost Kronove bolesti (od 0 do 44) u pet segmenata creva (terminalni ileum, desno debelo crevo, poprečno, levo debelo crevo i sigmoid, rektum) i razmatra specifične lezije sluznice (kao što su čir i stenoza) i stepen bolesti.
Centor skor (McIsaac modifikacija)
CentorScore CentorskorMcIsaacmodifikacija Procenjujeverovatnoustreptokoknogfaringitisa Infekcijegornjihdisajnihputeva
Infekcije gornjih disajnih puteva su jedan od najčešćih razloga za posetu porodičnom lekaru i uzimanje antibiotika. Ali samo 10 % do 20 % slučajeva upale grla u opštoj praksi zapravo je pozitivno na streptokoke grupe A (GAS), i time je odgovarajuća indikacija za prepisivanje antibiotske terapije. Uzimajući to u obzir, Centor skor i druga pravila kliničkog predviđanja su predloženi kao način da se poveća tačnost kliničke dijagnoze GAS infekcije i da se smanji nepotrebno propisivanje antibiotika.<br />Centor (McIsaac modifikacija) skor procenjuje verovatnoću streptokoknog faringitisa grupe A kod dece i odraslih i predlaže tok lečenja u zavisnosti od izračunate vrednosti skora. Skor je zasnovan na kombinaciji 5 varijabli: starost, temperaturu, prisustvo kašlja, osetljivu prednju cervikalnu adenopatiju i otok krajnika ili eksudat.<br />Centor skor i njegovu McIsaac modifikaciju su eksterno potvrdile i odobrile američke i evropske smernice za dijagnozu i lečenje GAS faringitisa kao jednog od predloženih pravila kliničke prognoze kod odraslih.
CHA₂DS₂-VA and CHADS₂
CHA2DS2VA CHADSVAandCHADS Estimationofstrokeriskinpatientswithnonvalvularatrialfibrillation AtrijalnafibrilacijaModaniudarAritmije
CHA₂DS₂-VA skor je klinički prediktivni alat koji se koristi za procenu rizika od moždanog udara kod pacijenata sa nevalvularnom atrijalnom fibrilacijom (AF). Skor se izračunava dodeljivanjem poena različitim faktorima rizika, kao što su kongestivna srčana insuficijencija, arterijska hipertenzija, starost, dijabetes, prethodni moždani udar i vaskularna bolest. Viši zbir poena ukazuje na veći rizik od nastanka moždanog udara. Prednosti CHA₂DS₂-VA skora uključuju jednostavnost upotrebe i to što obuhvata više faktora rizika u poređenju sa starijim CHADS₂ skorom, čime omogućava precizniju stratifikaciju pacijenata sa nižim CHADS₂ rezultatima (0–1). Ipak, skor ima i određena ograničenja: može preceniti rizik kod nekih pacijenata, ne uključuje sve relevantne faktore rizika, niti uzima u obzir promene u riziku koje mogu da se jave tokom vremena. Prethodna verzija skora, CHA₂DS₂-VASc, ažurirana je 2024. godine kako bi se uskladila sa novim saznanjima da ženski pol sam po sebi ne predstavlja nezavisan faktor rizika za moždani udar. Iako je prediktivna vrednost skora u većini slučajeva umerena, ESC preporuke za lečenje atrijalne fibrilacije preporučuju korišćenje CHA₂DS₂-VA skora kao pomoć u donošenju odluka o primeni oralne antikoagulantne terapije.
Child-Pugh Score
CHILDPUGH ChildPughScore Assesstheprognosisofchronicliverdisease Bolestijetre
Child-Pugh (CP) klasifikacija je standard za procenu preoperativne funkcije jetre koju određuje pet faktora: nivo bilirubina i albumina u serumu, protrombinsko vreme, ascites, encefalopatija. CP klasifikacija je jednostavna i praktična za upotrebu, što je njena primarna prednost. Ovaj klinički alat se najčešće koristi za određivanje prognoze kod pacijenata sa alkoholnom cirozom i takođe se naziva Child-Pugh klasifikacija, Child-Turcotte-Pugh (CTP) kalkulator i Child Criteria. Ovaj jednostavni sistem klasifikacije stekao je naklonost kao brza metoda za određivanje prognoze za pacijente sa različitim hroničnim bolestima jetre. Ostali metodi korišćeni za predviđanje prognoze kod pacijenata sa alkoholnom cirozom su Beclere model, model proporcionalnih rizika koji su razvili Poynard i saradnici, i MELD rezultat.
CPS+EG
CPSEGBreastCancer CPSEG Klinikopatolokisistemocenjivanjakojiobuhvatabolestnegativnuzaestrogenskireceptoripatologijutumoranukleusnigradus3 Karcinomdojke
Većina pacijenata sa lokalno uznapredovalim rakom dojke prima neoadjuvantnu sistemsku terapiju (NAST). Sistem određivanja stadijuma na osnovu CPS+EG (kliničko-patološki sistem ocenjivanja koji obuhvata bolest negativnu za estrogenski receptor i patologiju tumora nukleusni gradus 3) razvijen je kako bi se preciznije stratifikovali pacijenti prema prognozi nakon primene neoadjuvantne hemioterapije. <br />CPS+EG koristi rutinski dostupne kliničke i patološke podatke (klinički stadijum pre NAST, patološki stadijum nakon NAST, status estrogenskog receptora i nukleusni gradus) kako bi dao procenu očekivanog 5-godišnjeg preživljavanja bez udaljenih metastaza (DMFS) i preživljavanja specifičnog za bolest (DSS) za pacijente sa rakom dojke nakon lečenja neoadjuvantnom hemioterapijom. <br />CPS+EG može da se koristi za usmeravanje odluka o lečenju i upoređivanje ishoda za različite podvrste raka dojke. On nije primenjiv za pacijente koji imaju bolest sa udaljenim metastazama (M1) ili za pacijente kod kojih se razvije M1 bolest.
Creatinine Clearance
CreatinineClearance CreatinineClearance CockcroftGaultformula Funkcijabubrega
Klirens kreatina je pokazatelj funkcije bubrega koji procenjuje brzinu kojom bubrezi filtriraju kreatinin iz krvi i koristi se za prilagođavanje doza određenih lekova kod osoba sa hroničnom bolesti bubrega (HBB). HBB predstavlja ozbiljan globalni zdravstveni problem, koji pogađa milione ljudi i povećava rizik od razvoja kardiovaskularnih bolesti, dijabetesa i hipertenzije. Klirens kreatina se može izmeriti prikupljanjem 24-časovnog uzorka urina i uzorka krvi, ili se može proceniti pomoću formule koja uzima u obzir nivo kreatinina u serumu, starost, telesnu težinu i pol pacijenta. Najčešće korišćena formula za ovu procenu je Cockcroft-Gault jednačina, razvijena 1973. godine. Iako je Cockcroft-Gault jednačina jednostavna i široko dostupna, ima određena ograničenja. Može biti manje precizna kod određenih grupa pacijenata – na primer, kod gojaznih, starijih, neuhranjenih osoba, kao i kod pacijenata sa izuzetno visokom mišićnom masom ili oboljenjima jetre. U novijim smernicama, CKD-EPI formule (Chronic Kidney Disease Epidemiology Collaboration) sve se češće koriste kao standard za procenu glomerularne filtracije (GFR) zbog veće tačnosti. Međutim, uputstva za upotrebu nekoliko (uglavnom starijih, ali i dalje često korišćenih) lekova i dalje pružaju prilagođavanja za oštećenje bubrega na osnovu klirensa kreatinina.
CURB-65
CURB65 CURB65 ScoreforPneumoniaSeverity Infekcijedonjihdisajnihputeva
Indeks ozbiljnosti bolesti CURB-65 procenjuje smrtnost usled vanbolničke pneumonije i često se koristi za identifikovanje pacijenata koji mogu da se leče ambulantno. Postoji značajna varijabilnost u stopama hospitalizacije pacijenata sa vanbolničkom pneumonijom, delom zbog nesigurnosti lekara prilikom procene težine bolesti na prijemu. Razlog iz kojeg je CURB-65 široko prihvaćen i korišćen kao pomoć u određivanju da li lečenje treba da bude ambulantno ili bolničko leži u njegovoj relativnoj jednostavnosti za kliničku primenu. CURB-65 se lakše koristi u primarnoj zdravstvenoj nezi u odnosu na precizniji, ali složeniji PSI. CURB-65 se koristi kao sredstvo za odlučivanje o radnji koju je potrebno preduzeti za određenog pacijenta. * 0-1: Ambulantno lečenje * 2: Razmotriti kratak boravak u bolnici ili pažljivo pratiti pacijenta u ambulantnim uslovima * 3-5: Zahteva hospitalizaciju uz razmatranje da li treba da bude smešten u jedinicu intenzivne nege
Diagnostic criteria for familial hypercholesterolemia
FH Diagnosticcriteriaforfamilialhypercholesterolemia Dutchlipidnetworkscore Dislipidemija
Porodična hiperholesterolemija (eng. familial hypercholesterolemia, FH) je genetski poremećaj koji pogađa oko 1 od 250 osoba i izuzetno je težak za dijagnostikovanje. Digitalni alat FH pomaže lekarima u tome. FH povećava verovatnoću obolevanja od koronarne bolesti srca u mlađoj dobi. Lekar može da posumnja na FH ako: * rutinska analiza krvi pokaže da osoba ima visok nivo holesterola * je osoba imala srčani ili moždani udar, naročito ako se to dogodilo u mlađoj dobi * drugi članovi pacijentove porodice imaju istoriju prevremene bolesti srca ili moždanog udara * je drugim članovima pacijentove porodice dijagnostikovana FH. Mogu da se primete i fizičke promene pacijentovog tela koje ukazuju na to da on ima FH. U tim slučajevima lekar obavlja jednostavan fizikalni pregled kako bi proverio te simptome. Oni mogu da obuhvataju: * ksantome u tetivama: ovo je oticanje na zglavcima prstiju, kolenima ili ahilovoj tetivi na zadnjem delu gležnja. Uzrokuje ga nagomilavanje viška holesterola. * ksantelazme: to su male grudvice holesterola koje se nakupljaju u koži oko dna oka i na kapku. Obično su bledo žute boje. * kornealni arkus: ovo je bledi prsten oko dužice. Ako je osoba mlađa od 50 godina i ima kornealni arkus, moguće je da ima i FH.
DLQI
DLQI DLQI Dermatolokiindekskvalitetaivota AtopijskidermatitisPsorijazaHroninastanjakoe
Dermatološki indeks kvaliteta života (DLQI) je jednostavan upitnik, čija uspešnost je potvrđena u praksi, sa deset pitanja koja se postavljaju u slučajevima više od 40 kožnih bolesti. Trenutno se najčešće koristi metod procene kvaliteta života pacijenata sa različitim kožnim stanjima.
DuoResp Spiromax
DuoRespSpiromax DuoRespSpiromax Uputstvozaupotrebu AstmaHroninaopstruktivnabolestpluaHOPB
DuoResp Spiromax uputstvo za lek.
DVT (Caprini)
DVT DVTCaprini Procenafaktorarizikazanastanaktromboze VenskatromboembolijaVTETromboza
Pomoću Caprini skora procenjuje se rizik od venske tromboembolije (VTE) kod pacijenata koji se podvrgavaju neortopedskoj operaciji. Rizik od VTE izračunava se na osnovu pola i dobi pacijenta, vrste operacije, sistematskog pregleda, medicinske anamneze i rezultata laboratorijskih testova.
EDSS
EDSS EDSS Expandeddisabilitystatusscaleformultiplesclerosis Multiplaskleroza
Proširena skala funkcionalne onesposobljenosti (EDSS) jedan je od najstarijih i verovatno najčešće korišćenih instrumenata za ocenu stepena multiple skleroze (Kurtzke, 1983). Na osnovu standardnog neurološkog pregleda ocenjeno je 7 funkcionalnih sistema (plus „ostali“). Te ocene se zatim koriste zajedno sa zapažanjima i informacijama koje se tiču hodanja i upotrebe pomoćnih uređaja za ocenjivanje EDSS.
eGFR (CKD-EPI, MDRD)
GfrCdkMdrd eGFRCKDEPIMDRD Procenabrzineglomerulanefiltracije Funkcijabubrega
eGFR (procenjena stopa glomerularne filtracije) je mera funkcije bubrega koja se koristi za dijagnozu i praćenje hronične bolesti bubrega (HBB). eGFR se izračunava na osnovu nivoa kreatinina u serumu, starosti i pola; starije formule uključuju i rasu osobe. eGFR se može proceniti korišćenjem nekoliko različitih jednačina, ali CKD-EPI jednačine (koje su zamenile MDRD jednačinu) su najtemeljnije potvrđene i najšire preporučene. Prednosti korišćenja eGFR-a za procenu bubrežne funkcije su u tome što se relativno lako izračunava, široko je dostupan i standardizovan. Takođe pruža bolju procenu funkcije bubrega od samog kreatinina u serumu, na šta mogu uticati faktori kao što su mišićna masa, ishrana, hidratacija i lekovi. Nedostaci eGFR-a su to što možda neće biti tačan u nekim situacijama, kao što su akutna povreda bubrega, trudnoća, ekstremna veličina tela, pothranjenost ili gubitak mišića. eGFR se u praksi koristi za određivanje stadijuma HBB, usmeravanje odluka o lečenju, prilagođavanje doza lekova i procenu rizika od komplikacija i ishoda. Baza dokaza za korišćenje eGFR u praksi je jaka, jer su mnoge studije pokazale da je eGFR povezan sa rizikom od progresije HBB, kardiovaskularnih bolesti, mortaliteta i drugih ishoda. Međutim, eGFR nije idealan pokazatelj funkcije bubrega i treba ga tumačiti u kontekstu drugih kliničkih i laboratorijskih nalaza.
ELTS, Sokal, and Hasford Scores
ELTS ELTSSokalandHasfordScores PrognosticscoresforchronicphasechronicmyeloidleukemiaCML Mijeloproliferativneneoplazme
Ova alatka izračunava prognostičku rizičnu grupu EUTOS skora za dugoročno preživljavanje (ELTS), Sokal i Euro skor (Hasford) za odrasle pacijente sa dijagnozom hronične mijeloidne leukemije (CML). Skor se izračunava na osnovu starosti pacijenta, veličine slezine, blasta u perifernoj krvi i broja trombocita. Na osnovu ocene rizika pacijent se svrstava u jednu od tri grupe: niskorizična, srednjerizična i visokorizična.
Estimated delivery date
EDD Estimateddeliverydate Calculatesduedategrowthpercentilesanddatesofexamsduringpregnancy Trudnoaiperinatalnanega
Ova alatka izračunava procenjeni datum porođaja (EDD) na osnovu datuma poslednje menstruacije, datuma začeća ili datuma prenosa embriona. Na osnovu EDD-a izračunavaju se datumi za svaku nedelju trudnoće, kao i datumski rasponi za termine u trudnoći. Predloženi dobitak telesne težine tokom trudnoće izračunava se na osnovu BMI (Indeks telesne mase) trudnice. Karte rasta ploda su međunarodne karte rasta ploda koje koristi Svetska zdravstvena organizacija.
GAD-7
GAD7 GAD7 UpitnikzaGeneralizovaniAnksiozniPoremeaj Poremeajiraspoloenja
Upitnikom za opšti anksiozni poremećaj (GAD-7) procenjuje se ozbiljnost opšteg anksioznog poremećaja. Upitnik ima sedam stavki koje se boduju između 0 i 3 poena, koji se sabiraju da bi se dobio konačni rezultat. Težina simptoma ima četiri grupe na osnovu krajnjeg rezultata: 0-4 (minimalno), 5-9 (blago), 10-14 (umereno), 15-21 (teško).
GCS
GCS GCS GlasgowComaScale ModaniudarInfekcijecentralnognervnogsistemaPovreda
GCS (Glasgow Coma Scale) je alat koji se koristi za procenu nivoa svesti kod osobe. Najčešće se primenjuje kod pacijenata sa traumatskom povredom mozga. GCS meri nivo svesti na osnovu sposobnosti pacijenta da otvori oči, odgovara verbalno i reaguje pokretima tela. Skala se izračunava dodeljivanjem određenog broja poena za svaku od tri kategorije ponašanja (očne reakcije, verbalni odgovor i motorički odgovor). Rezultat se prikazuje kao zbir rezultata kao i pojedinačnih elemenata. Na primer, rezultat GCS 11 može se prikazati kao E3V4M4. Maksimalan broj poena je 15, što označava potpunu svest, dok je minimalni broj 3, što označava potpuno odsustvo reakcije. Pacijenti sa rezultatima od 3 do 8 se obično smatraju da su u komi. Prednosti GCS-a uključuju njegovu jednostavnu primenu, objektivnost, kao i dobru pouzdanost među različitim posmatračima. Takođe je potvrđeno da GCS može da posluži za predviđanje različitih kliničkih stanja. Može da pomogne u ranom prepoznavanju pogoršanja stanja, kao i da usmeri hitnu medicinsku intervenciju. Međutim, GCS ima i ograničenja – ne može da se koristi za određivanje uzroka kome i nije pouzdan u predviđanju ishoda kod svakog pojedinačnog pacijenta.
Geneva Score for VTE Prophylaxis
GenevaProphylaxis GenevaScoreforVTEProphylaxis Identificationofacutelyillmedicalpatientsrequiringthromboprophylaxis VenskatromboembolijaVTETromboza
Venous thromboembolism (VTE) is one of the most common cardiovascular diseases and about 50% of all VTE events occur as a result of a hospital admission for surgery or acute medical illness. Hospital-acquired VTE is preventable, with interventions including anticoagulants and mechanical measures reducing the rate of symptomatic VTE by half. <br />Geneva Risk Score is one of the risk assessment models developed for identifying hospitalised medical patients at increased risk of VTE. It consists of 19 variables and a points-based system that enables stratification of patients into high and low VTE risk and can thus help inform decisions on prescription of thromboprophylaxis; however, decisions on thromboprophylactic interventions should also be based on assessment of bleeding risk. <br />Geneva Risk Score has been externally validated and compared favourably with the Padua Prediction Score, particularly for its accuracy in identifying low-risk patients who do not require thromboprophylaxis.
Glasgow-Blatchford Bleeding Score
GlasgowBlatchford GlasgowBlatchfordBleedingScore Stratificationofuppergastrointestinalbleedingpatients Krvarenje
Acute upper-gastrointestinal bleeding is a common reason for emergency hospital admissions worldwide. Several systems have been designed to stratify these patients into different risk categories for adverse outcomes. Glasgow-Blatchford Bleeding Score (GBS) was developed to assess whether patients presenting with acute upper-gastrointestinal bleeding will likely require hospital admission to manage their bleeding.<br />GBS uses a scoring system based on routinely available clinical and laboratory data to identify patients with very low risk of rebleeding or needing hospital-based interventions that can be safely managed as outpatients. <br />GBS is endorsed by the 2021 European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE) Guideline for endoscopic diagnosis and management of nonvariceal upper gastrointestinal hemorrhage.
GRACE
GRACE GRACE Procenasmrtnostikodpacijenatasaakutnimkoronarnimsindromom KoronarnaarterijskabolestAkutnikoronarnisindromAKS
Globalni registar akutnih koronarnih događaja (GRACE) je međunarodna baza podataka za posmatranje, koja je napravljena da odražava podatke iz nepristrasne populacije pacijenata sa akutnim koronarnim sindromom (ACS) u 200 bolnica u 28 zemalja. Podaci su korišćeni za dobijanje regresijskih modela radi predviđanja smrti u bolnici i smrti nakon otpusta iz bolnice kod pacijenata sa ACS-om. GRACE skor je brz i široko primenljiv metod za procenu kardiovaskularnog rizika koji nadopunjuje kliničku procenu i može da vodi trijažu i upravljanje pacijentima u čitavom spektru pacijenata sa ACS.
H₂FPEF skor
H2FPEF HFPEFskor Procenaverovatnoezasranuinsuficijencijusaouvanomejekcionomfrakcijom Otkazivanjesrca
Srčana insuficijencija predstavlja jedan od vodećih uzroka morbiditeta i mortaliteta na globalnom nivou. Uprkos učestalosti, dijagnoza srčane insuficijencije sa očuvanom ejekcionom frakcijom (HFpEF) je izazovna. H₂FPEF skor je dizajniran da proceni verovatnoću osnovnog HFpEF kod pacijenata koji imaju neobjašnjivu dispneju pri naporu. H₂FPEF skor se sastoji od 6 kliničkih i ehokardiografskih karakteristika koje se mogu univerzalno dobiti u proceni pacijenata sa neobjašnjivom dispnejom pri naporu (indeks telesne mase, starost, antihipertenzivni lekovi, prisustvo atrijalne fibrilacija, ehokardiografski E/e’ odnos i ehokardiografska procena sistolnog pritiska u plućnoj arteriji). Razvijene su dve implementacije. Jednostavan rezultat zasnovan na poenima koji se kreće od 0 do 9 može se koristiti za stratifikaciju pacijenata u kategorije niske (< 2), srednje (2–5) ili visoke (≥ 6) verovatnoće za HFpEF. Dodatno, složeniji model kontinuiranog skora može se koristiti za precizniju procenu verovatnoće HFpEF; ovaj model isključuje kategoriju antihipertenzivnih lekova. Skor H₂FPEF je eksterno validiran i preporučen je u AHA/ACC/HFSA Smernicama za lečenje srčane insuficijencije 2022 da bi se olakšala diskriminacija HFpEF od nekardijalnih uzroka dispneje i da bi se pomoglo u određivanju potrebe za daljim dijagnostičkim testiranjem u proceni pacijenata sa neobjašnjivom dispnejom pri naporu.
Hamilton Depression Rating Scale (HDRS)
HDRS HamiltonDepressionRatingScaleHDRS HAMD Poremecajiraspolozenja
The Hamilton Depression Rating Scale (abbreviated HDRS, HRSD or HAM-D), was published in 1967 and is one of the most commonly used instruments for assessing depression. It is a clinician-rated measure devised for use on patients already diagnosed with affective disorder of depressive type. HDRS has been used extensively in clinical research and in ordinary clinical practice for assessment of the severity of depression, changes in its severity over time, and efficacy of treatment. It should generally be used with the corresponding structured interview. Its value depends entirely on the skill of the interviewer in eliciting the necessary information. <br /><br />The original version of HDRS is also one of the most commonly used versions; it contains 17 items pertaining to symptoms of depression experienced over the past week. However, the original study did not include thresholds for depression severity stratification. One commonly used set of thresholds was later developed by Mark Zimmerman et al. It can be used to classify patients into mild (8-16 points), moderate (17-23 points), and severe (≥ 24 points) depression. <br /><br />The Hamilton Depression Rating Scale has been externally validated and is recommended by the European Psychiatric Association (EPA) and American Psychiatric Association (APA) guidelines as one of the suggested assessment instruments for ongoing clinical monitoring of depression and treatment effect assessment.
HAS-BLED
HASBLED HASBLED RiskofMajorBleedinginPatientsWithAF AtrijalnafibrilacijaKrvarenjeAritmije
HAS-BLED skor je jednostavan i validiran alat za procenu jednogodišnjeg rizika od velikog krvarenja kod pacijenata sa atrijalnom fibrilacijom (AF). Zasnovan je na sedam kliničkih parametara koji uključuju hipertenziju, abnormalnu funkciju bubrega ili jetre, istoriju moždanog udara, predispoziciju za krvarenje, labilan međunarodni normalizovani odnos (INR), godine starosti i istovremenu upotrebu supstanci koje povećavaju rizik od krvarenja. Svakom parametru se dodeljuje ocena 1 ili 2, a ukupan rezultat se kreće od 0 do 9. Viši rezultat ukazuje na veći rizik od krvarenja. Prednosti HAS-BLED skora su u tome što je jednostavan za upotrebu, uključuje lako dostupne kliničke informacije i potvrđen je u nekoliko studija. Njegovi nedostaci su što ne uključuje neke druge potencijalne faktore rizika za krvarenje, kao što su slabost, komorbiditeti ili genetski faktori. Takođe ne uzima u obzir vrstu ili dozu korišćenog antikoagulansa, koji može da utiče na rizik od krvarenja. HAS-BLED skor može da pomogne kliničarima da identifikuju pacijente koji su pod visokim rizikom od krvarenja i koji bi mogli da imaju koristi od češćeg praćenja. Međutim, ne bi trebalo da se koristi kao jedini kriterijum za obustavljanje terapije antikoagulansima, jer benefiti prevencije moždanog udara obično prevazilaze rizik od krvarenja.
HbA1c
HbA1cCalc HbA1c ConvertHbA1cbetweenandmmolmolandtoaveragebloodglucose Dijabetes
HbA1c (Hemoglobin A1c ili glikozilirani hemoglobin) je mera prosečnog nivoa glukoze u krvi u poslednja 2-3 meseca i predstavlja jedan od glavnih testova za dijagnostikovanje dijabetesa i praćenje toka lečenja. Merenje nivoa glukoze u krvi je ključni parametar koji se koristi za dijagnozu dijabetesa i praćenje efikasnosti lečenja. Međutim, merenja trenutnog nivoa glukoze ne odražavaju uvek ukupnu efikasnost lečenja. HbA1c je najčešće korišćena mera hronične glikemije. To može biti jedan od testova koji se koriste za dijagnozu dijabetesa melitusa i široko se koristi za praćenje dugotrajnijeg nivoa glukoze u krvi kod osoba sa utvrđenim dijabetesom i na taj način prati ukupnu efikasnost lečenja. Jedna od ključnih prednosti HbA1c je da odražava prosečne nivoe glukoze u krvi tokom dužeg perioda od drugih testova, kao što su glukoza u plazmi natašte ili oralni test tolerancije glukoze. Takođe je manje pogođen kratkoročnim promenama nivoa glukoze u krvi usled akutnih stanja poput stresa ili infekcija. Međutim, postoje i neki nedostaci korišćenja HbA1c. Na primer, možda neće biti tačno kod ljudi sa hroničnom bolešću bubrega i određenim hematološkim poremećajima (usporena obnova eritrocita je povezana sa lažno visokim vrednostima HbA1c, dok je neobično visok promet crvenih krvnih zrnaca povezan sa lažno niskim vrednostima HbA1c). Upotreba HbA1c je podržana od glavnih međunarodnih smernica o dijabetesu.
HEART skor za bol u grudima
HEART HEARTskorzabolugrudima Stratifikacijarizikakodpacijenatasabolomugrudima KoronarnaarterijskabolestAkutnikoronarnisindromAKS
Bol u grudima je jedan od najčešćih razloga odlaska u hitnu pomoć. Fokus dijagnostičkog procesa je da se identifikuju pacijenti i sa niskim i visokim rizikom od akutnog koronarnog sindroma. HEART skor je namenjen da bude brz i pouzdan predskazatelj ishoda kod pacijenata sa bolom u grudima, koji bi mogao da olakša tačne dijagnostičke i terapijske izbore. Sastoji se od 5 aspekata: istorije, EKG-a, godina starosti, faktora rizika i troponina (History, ECG, Age, Risk factors and Troponin, HEART). Svaki aspekt može da se boduje sa nula, jednim ili dva boda, u zavisnosti od obima abnormalnosti. Zbir bodova može da se koristi za stratifikovanje pacijenata u 3 grupe rizika (nizak, srednji i visok rizik od velikog neželjenog kardiovaskularnog događaja u narednih 6 nedelja) sa različitim strategijama lečenja.
HOMA-IR
HOMAInsResist HOMAIR Procenamodelahomeostazezainsulinskurezistenciju Dijabetes
Procena modela homeostaze (HOMA) predstavlja metodu koja se koristi za kvantifikaciju insulinske rezistencije (IR) i funkcije beta ćelija koju su objavili Mateus i ostali 1985. godine i od tada je široko primenjivana. Veće vrednosti HOMA-IR ukazuju na veću verovatnoću insulinske rezistencije. Granične vrednosti za insulinsku rezistenciju variraju u različitim populacijama; često se primenjuje granična vrednost > 2.
ICF
BFI ICF Procenafunkcijecrevakonstipacijekodpacijenatakojiuzimajuopioidneanalgetike Funkcionalnigastrointestinalniporemeaji
Indeks funkcije creva (Bowel Function Index; BFI) jednostavan je kalkulator kojim se procenjuje ozbiljnost i uticaj konstipacije izazvane opioidima (OIC - opoid induced constipation), a sadrži samo 3 stavke. Od pacijenta se traži da proceni, tokom prethodnih 7 dana, lakoću defekacije, osećaj nepotpunog pražnjenja creva i ličnu procenu opstipacije. Svaka stavka se ocenjuje od 0 do 100 pomoću numeričke skale. Ukupna BFI ocena je srednja vrednost od tri stavke. Promena rezultata u rasponu od 12 poena predstavlja klinički relevantnu promenu opstipacije, dok 28,8 bodova predstavlja prag za opstipaciju.
Ideal, Adjusted and Lean Body Weight
BodyWeights IdealAdjustedandLeanBodyWeight Calculationofbodyweightadjustments Telesnamerenja
Calculation of the dosing weight differs between underweight, average weight, and obese patients. The patient’s weight is assumed to confer information regarding a number of variables that ensure the appropriate quantity of treatment is delivered to the patient, reducing the risk of harm whilst ensuring treatment is efficacious. This tool calculates the ideal, adjusted and lean body weight.<br /><br />Ideal body weight (IBW) was initially derived from insurance data and it represented the weight for a given height that was associated with the lowest mortality. The formula has been further refined since then. Now it is defined as the goal weight at which nutritional requirements are met. The formula used to calculate the IBW is only an approximation and is applicable only for people taller than 152 cm. <br /><br />Adjusted body weight (AdjBW) in the context of obesity is defined as the weight that represents the metabolically active lean body tissue and therefore prevents over- or underestimation of nutritional requirements in the obese subject. It is used for patients whose weight is ≥ 120 % of their IBW.<br /><br />Lean body weight (LBW) describes the mass of non-fatty cells and connective tissue. It appears to represent a convincing scientific estimate of body size. The calculation of LBW is not applicable to individuals with abnormal body water composition (e.g. fluid overload) and it was not validated in individuals of extreme height or weight, in those with highly muscular builds, or in underweight individuals.
IMDC model for metastatic RCC prognosis
IMDCModel IMDCmodelformetastaticRCCprognosis Prognosticscoreforpatientstreatedwithtargetedtherapy Karcinommokracnihputeva
Model međunarodnog konzorcijuma za bazu podataka o metastatskom karcinomu bubrežnih ćelija (IMDC) (koji se ponekad naziva i Heng model) pruža prognostičke informacije za pacijente sa metastatskim karcinomom bubrežnih ćelija. IMDC model je potvrđen u nekoliko studija i trenutno je model s najboljom prognostičkom vrednošću među postojećim modelima. Na osnovu šest nezavisnih prognostičkih faktora preživljavanja u IMDC modelu, ova alatka prikazuje prognozu i srednju stopu opšteg preživljavanja pacijenata sa metastatskim karcinomom bubrežnih ćelija na ciljanoj terapiji.
Imfinzi doziranje
ImfinziDosing Imfinzidoziranje Durvalumab Karcinomplua
Alat izračunava broj staklenih bočica i zapreminu IMFINZI 50 mg/mL koncentrata za rastvor za infuziju na osnovu težine pacijenta.
Inflammatory back pain
IBP Inflammatorybackpain Anassessmentofwhetherthepaininthebackisinflammatory Hroniniboluleima
Upalni bol u leđima (eng. inflammatory back pain, IBP) je stanje bola lokalizovanog u aksijalnoj kičmi i sakroilijačnim zglobovima koje je hronično. Razlikuje se od mehaničkog bola u leđima pomoću skupa ključnih dijagnostičkih karakteristika. Upalni bol u leđima (IBP) je relativno noviji i dobro prihvaćen koncept čija precizna definicija još uvek nije utvrđena. U principu, primarne karakteristike IBP-a obuhvataju: 1) javljanje u relativno mladoj životnoj dobi, pre 40. ili 45. godine; 2) jutarnju ukočenost; 3) bol u leđima u trajanju od najmanje 3 meseca i 4) smanjenje bola tokom kretanja. Karakterističan obrazac IBP-a može da se javi kod pacijenata sa ankilozirajućim spondilitisom (AS) kao i drugim hroničnim poremećajima praćenim aksijalnim bolom kao što su nediferencirani spondiloartritis (SpA), reaktivni artritis, inflamatorne bolesti creva i psorijaza. Važno je identifikovati pacijente sa mogućim spondiloartritisom radi ranog upućivanja na lečenje. Međutim, važno je da se ovim pacijentima najpre upute ključna i dodatna (klinička) pitanja, pa da se tek onda obave fizikalni pregled i dodatni testovi. Ovo predstavlja napredak za reumatološke službe u edukaciji lekara primarne zdravstvene zaštite i lekara opšte prakse da ojačaju i olakšaju optimalnu saradnju u upućivanju pacijenata na reumatološka odeljenja.
IPSS
IPSS IPSS InternationalProstateSymptomScore BenignahiperplazijaprostateBPH
Internacionalni prostata simptom skor (I-PSS) procenjuje ozbiljnost simptoma benigne hiperplazije prostate na osnovu odgovora na sedam pitanja o urinarnim simptomima i jednog pitanja kojim se ocenjuje kvalitet života. Svako pitanje koje se tiče urinarnih simptoma omogućava pacijentu da odabere jedan od šest odgovora koji ukazuje na sve veću ozbiljnost određenog simptoma. Odgovorima se dodeljuju bodovi od 0 do 5. Ukupni skor može biti u rasponu od 0 do 35 (asimptomatski do vrlo simptomatski).
Kalkulator doziranja amoksicilina/klavulanske kiseline
AmoxClavDosing Kalkulatordoziranjaamoksicilinaklavulanskekiseline InfekcijekostijuizglobovaInfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijekoeimekihtkivaInfekcijegornjihdisajnihputevaInfekcijemokracnihputevaHroninaopstruktivnabolestpluaHOPB
Kombinacija amoksicilina i klavulanske kiseline koristi se za lečenje određenih infekcija izazvanih bakterijama, uključujući infekcije ušiju, pluća, sinusa, kože i urinarnog trakta. Amoksicilin-klavulanat je važan i efikasan antibiotik širokog spektra koji se često koristi u opštoj praksi. Iz tog razloga se racionalna primena antibiotika i različiti scenariji primene antibiotika, što je danas izuzetno značajna opšta tema, uglavnom odnose na amoksicilin-klavulanat. Čini se da postoje nejasnoće u vezi sa indikacijama za njegovu upotrebu. Problem nije u tome što on ne deluje, već u činjenici da što se više koristi, veća je verovatnoća da će bakterije postati otporne na taj lek. Većina infekcija može uspešno da se leči drugim vrstama antibiotika, a amoksicilin-klavulanat treba da bude rezervisan za specifične indikacije kada je on zaista potreban. Korist za pojedinca mora da se odmeri u odnosu na sprečavanje otpornosti bakterija za čitavu zajednicu. Svaki put kada pomislite na propisivanje amoksicilin-klavulanata, razmislite da li bi neka alternativa bila bolja. Ukoliko alternativa zaista nije moguća, obavezno koristite Kalkulator doziranja amoksicilina/klavulanske kiseline kompanije Mediately. Ispravnim dozama antibiotika izbegavamo preniske doze i nedovoljno efikasno lečenje, te pojavu otpornosti bakterija, kao i predoziranje i prekomerna neželjena dejstva. Najčešće dolazi do grešaka u doziranju antibiotika kod dece i starijih osoba – to su dve starosne grupe koje su metabolički manje tolerantne na predoziranje. Propisivanjem antibiotika što je racionalnije moguće i samo u slučajevima koji su neizbežni, možemo da usporimo tendenciju otpornosti bakterija, što danas predstavlja veliki problem.
Kalkulator doziranja azitromicina
AzithromycinDosing Kalkulatordoziranjaazitromicina InfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijekoeimekihtkivaInfekcijegornjihdisajnihputevaHroninaopstruktivnabolestpluaHOPBInfekcijeurogenitalnogtrakta
Alatka izračunava dozu azitromicina na osnovu telesne težine pacijenta, funkcije bubrega i terapijske indikacije. Za prašak namenjen za oralnu suspenziju izračunava se i zapremina suspenzije.
Kalkulator doziranja cefiksima
CefiximeDosing Kalkulatordoziranjacefiksima InfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijegornjihdisajnihputevaHroninaopstruktivnabolestpluaHOPBInfekcijeurogenitalnogtrakta
Alatka izračunava dozu cefiksima na osnovu pacijentove telesne težine, godina starosti, funkcije bubrega i terapijskih indikacija.
Kalkulator doziranja ciprofloksacina
CiprofloxacinDosing Kalkulatordoziranjaciprofloksacina InfekcijekostijuizglobovaInfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijekoeimekihtkivaInfekcijegornjihdisajnihputevaHroninaopstruktivnabolestpluaHOPBInfekcijeurogenitalnogtraktaAbdominalneinfekcije
Alatka izračunava dozu Ciprofloxacina na osnovu starosti pacijenta, telesne mase pacijenta, funkcije bubrega i terapijske indikacije.
Kalkulator doziranja sulfametoksazola/trimetoprima
SulfTrimDosingRS Kalkulatordoziranjasulfametoksazolatrimetoprima InfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijekoeimekihtkivaInfekcijegornjihdisajnihputevaHroninaopstruktivnabolestpluaHOPBInfekcijecentralnognervnogsistemaInfekcijeurogenitalnogtrakta
Alat izračunava preporučenu dozu sulfametoksazola i trimetoprima na osnovu pacijentove starosti, težine i terapijskih indikacija. Za oralnu suspenziju se takođe izračunava zapremina suspenzije.
Kalkulator holesterola LDL i non-HDL
CalculatedLDLC KalkulatorholesterolaLDLinonHDL DislipidemijaKoronarnaarterijskabolest
Koncentracija LDL-C (holesterola lipoproteina niske gustine) odavno je prepoznata kao značajan faktor rizika za aterosklerotsku kardiovaskularnu bolest (ASCVD), koja predstavlja vodeći uzrok smrtnosti širom sveta. LDL-C se može odrediti direktnim merenjem ili izračunavanjem na osnovu rezultata drugih krvnih parametara, kao što su ukupni holesterol, HDL holesterol i trigliceridi. Najčešće korišćena formula za izračunavanje LDL-C je Fridvaldova jednačina. Ipak, neka istraživanja ukazuju da alternativne formule mogu dati preciznije procene LDL-C i bolje predvideti rizik od ASCVD-a kod određenih populacija, kao što su osobe sa dijabetesom, gojaznošću ili metaboličkim sindromom. Potrebna su dodatna istraživanja kako bi se ove formule potvrdile i uporedile sa rezultatima dobijenim direktnim merenjem LDL-C. Kao alternativa izračunatom LDL-C, može se koristiti i ne-HDL-C (non-HDL holesterol), koji predstavlja meru ukupnog holesterola koji prenose svi aterogeni lipoproteini koji sadrže ApoB, uključujući i čestice bogate trigliceridima. Najnovije studije i meta-analize su pokazale da ne-HDL-C može biti pouzdaniji prediktor budućih kardiovaskularnih događaja od samog LDL-C. Izračunati LDL-C i ne-HDL-C predstavljaju korisne alate za procenu kardiovaskularnog rizika i praćenje efekata terapije za snižavanje lipida. Ipak, ove mere nisu savršene i ne odražavaju uvek stvarni nivo niti kvalitet lipoproteinskih čestica u krvi. Zbog toga je važno uzeti u obzir i druge faktore rizika za ASCVD, kao što su starost, pol, porodična anamneza, krvni pritisak ali i životne navike, kao što su pušenje i sl.
Kalkulator vaskularne starosti
VascularAgeVeryHigh Kalkulatorvaskularnestarosti KoristigrafikoneSCORE22021 ModaniudarKoronarnaarterijskabolestAkutnikoronarnisindromAKS
Vaskularna starost je sredstvo pomoću koga lekari na najbolji način objašnjavaju rizik svojim pacijentima. Vaskularna starost pojedinca se izračunava kao starost osobe sa istim predviđenim rizikom i svim stepenima drugih faktora rizika u granicama normale. Alat koristi grafikone SKOR2 2021 za izračunavanje vaskularne starosti.
Karnofsky Performance Status
Karnofsky KarnofskyPerformanceStatus KarcinomplucaKarcinomdojkeImunoterapijakarcinomaGastrointestinalnikarcinomKarcinomglaveivrataKarcinomjetreKarcinomkozeKarcinommokracnihputeva
Performance status, a measure of a patient's functional capacity, is frequently used to estimate the prognosis of individual patients and to select or stratify patients for clinical trials of anticancer therapies.<br />The most commonly used scales that can be used to quantify the performance status are the Karnofsky Performance Status, consisting of 11 stages ranging from 100 (normal health) to 0 (death) and the Eastern Cooperative Oncology Group (ECOG) performance status, a five-grade performance scale ranging from 0 (fully active) to 5 (death).
Korigovani kalcijum za hipoalbuminemiju
CalciumCorrection Korigovanikalcijumzahipoalbuminemiju Izraunavanjekorigovanogkalcijumauhipoalbuminemiji Poremeajielektrolita
Ukupni kalcijum u serumu sastoji se od nekoliko frakcija. Velika frakcija je vezana za neorganske i organske anjone, uglavnom albumin. Stoga, merenje ukupnog serumskog kalcijuma može potceniti nivo biološki aktivnog kalcijuma, posebno kod pacijenata sa niskim nivoom albumina. Kod ovih pacijenata, Pejn formula se obično koristi za prilagođavanje izmerene ukupne koncentracije kalcijuma u serumu.<br />Formula je objavljena 1973. godine, ali se od tada pokazalo da je netačna kod određenih pacijenata, posebno pacijenata sa bubrežnom insuficijencijom; u ovim slučajevima preporučuje se merenje nivoa jonizovanog kalcijuma. <br />
Korigovani QT interval
QTc KorigovaniQTinterval KorigujeQTintervalzaekstremneotkucajesrca Aritmije
QTc (koregovani QT interval) je mera trajanja depolarizacije i repolarizacije komora (ventrikula) na elektrokardiogramu (EKG), korigovana u odnosu na broj otkucaja srca. Pošto se QT interval fiziološki skraćuje pri ubrzanom pulsu, QTc omogućava pouzdaniju procenu trajanja električne aktivnosti komora nezavisno od srčane frekvencije. Produžen QTc interval povezan je sa povećanim rizikom od ventrikularnih aritmija, kao što je torsade de pointes, kao i od iznenadne srčane smrti. Dve najčešće korišćene formule za izračunavanje QTc su Fridericija i Bazet formula, koje su predložene 1920. godine – prvu je razvio Thomas Fridericia, a drugu Henry Cuthbert Bazett. Obe se široko koriste u kliničkoj praksi i istraživanjima, iako imaju ograničenja – najčešće prekomernu ili nedovoljnu korekciju QT intervala pri veoma visokim ili niskim otkucajima srca. Postoje i druge formule za izračunavanje QTc, ali ne postoji jedinstven konsenzus o tome koja je najprikladnija u različitim kliničkim situacijama. QTc je važan parametar u proceni kardiološke bezbednosti lekova, naročito onih sa poznatim rizikom produženja QT intervala, kao što su brojni psihotropni lekovi. Takođe se koristi u dijagnostici i praćenju urođenih ili stečenih stanja koja utiču na repolarizaciju srca, poput kongenitalnog sindroma dugog QT intervala. Međutim, QTc nije savršen prediktor rizika od aritmija. Njegova interpretacija se mora vršiti u širem kliničkom kontekstu, uz razmatranje i drugih faktora kao što su elektrolitne disbalanse, ishemija miokarda, upotreba više lekova i genetska predispozicija.
MAGGIC Score
Maggic MAGGICScore Estimatesallcausemortalityinpatientswithheartfailure Otkazivanjesrca
Meta-analiza Globalne grupe u hroničnoj insuficijenciji srca (MAGGIC) obuhvata pojedinačne podatke o 39.372 pacijenta sa insuficijencijom srca (HF) iz 30 istraživanih grupa. Model obuhvata 13 veoma značajnih nezavisnih predznaka smrtnosti sledećim redosledom prediktivne snage: starost, niži EF, klasa u funkcionalnoj klasifikaciji Njujorškog udruženja kardiologa (NYHA), serumski kreatinin, dijabetes, beta blokator koji nije propisan, niži sistolni BP, manja telesna masa, vreme koje je proteklo od dijagnoze, trenutni pušač, hronična opstruktivna bolest pluća, muški pol, i ACE inhibitori ili blokatori receptora angiotenzina koji nisu propisani. Ova alatka izračunava skor rizika i smrtnost od svih uzroka u razdoblju od 1 i 3 godine kod pacijenata sa srčanom insuficijencijom.
Mayo endoscopic score
MayoEndoscopic Mayoendoscopicscore Evaluatesulcerativecolitisstage Zapaljenskabolestcreva
The Mayo endoscopic score evaluates ulcerative colitis stage, based only on endoscopic exploration. It is the most used score in drug studies. Mayo endoscopic score is also a subscore of the Full Mayo score and can be used on its own.
McDonald Diagnostic Criteria for Multiple Sclerosis
McDonaldMS McDonaldDiagnosticCriteriaforMultipleSclerosis 2017Revision Multiplaskleroza
Ova alatka izračunava da li pacijenti ispunjavaju Mekdonaldove (McDonald) kriterijume za multiplu sklerozu iz 2017. godine za pacijente sa napadom na početku bolesti i za pacijente čiji tok bolesti karakteriše njena progresija od početka (primarna progresivna multipla skleroza).
MELD i MELD-Na
MELD MELDiMELDNa ModelforEndStageLiverDisease Bolestijetre
Procena ozbiljnosti bolesti jetre je važna za predviđanje preživljavanja i procenu koristi i rizika specifičnih terapija uključujući alokaciju organa za transplantaciju jetre. Model terminalnog stadijuma bolesti jetre (MELD) je potvrđen kao prediktor preživljavanja u nekoliko kohorta kod pacijenata sa različitim stadijumima bolesti jetre. <br />MELD koristi rutinski izmerene laboratorijske varijable (bilirubin, INR, kreatinin) za određivanje krajnjeg skora i procenu tromesečne stope preživljavanja. Međutim, kasnije je prepoznato da nivoi natrijuma takođe značajno utiču na preživljavanje pacijenata u završnom stadijumu bolesti jetre. Zato je razvijena poboljšana verzija, koja uzima u obzir nivo natrijuma, nazvana MELD-Na, koja je naknadno potvrđena u regiji Eurotransplant.<br />MELD skor podržava Smernica dobre kliničke prakse EASL-a o transplantaciji jetre, ali ne predviđa tačno preživljavanje kod svih pacijenata sa cirozom; stanja kao što su hepatocelularni karcinom, hepatopulmonalni sindrom i portopulmonalna hipertenzija povezana su sa većim stopama mortaliteta.
MEWS
MEWS MEWS Modifikovaniskorranogupozorenja InfekcijekostijuizglobovaInfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijekozeimekihtkivaInfekcijegornjihdisajnihputevaGroznicatemperaturaAtrijalnafibrilacijaOtkazivanjesrcaVenskatromboembolijaVTEMozdaniudarKrvarenjeSepsaKoronarnaarterijskabolestTrombozaInfekcijecentralnognervnogsistemaInfekcijeurogenitalnogtraktaAbdominalneinfekcijeAritmijePoremecajielektrolitaPovredaAkutnikoronarnisindromAKSInfektivniendokarditisBolestistitastezlezde
Dokumentovano pogoršanje fizioloških parametara često prethodi katastrofalnom pogoršanju hospitalizovanih pacijenata. Modifikovani skor ranog upozorenja (MEWS) jeste alatka za skrining koja se može koristiti za identifikaciju pacijenata koji su pod povećanim rizikom. <br />MEWS se zasniva na četiri standardna fiziološka parametra koji se mogu pratiti pored postelje pacijenta (sistolni krvni pritisak, brzina pulsa, brzina disanja, temperatura) i na jednostavnoj skali nivoa svesti (AVPU).<br />Dobijeni rezultat stratifikuje pacijente u 3 grupe s različitim verovatnoćama katastrofalnog pogoršanja (u ovom slučaju definisano kao prijem na odeljenje visoke zavisnosti/intenzivne nege ili smrt u roku od 60 dana). <br />Postoji nekoliko različitih verzija MEWS. Implementirana verzija (Subbe i dr.) potvrđena je prospektivno i eksterno. Druga verzija (Stenhouse i dr.) koja uključuje izlučivanje urina i drugačiju skalu krvnog pritiska razvijena je prvenstveno za hirurške pacijente. <br />
mMRC
mMRC mMRC Modifiedmedicalresearchcouncildyspneascale HroninaopstruktivnabolestpluaHOPB
Mahler DA, Wells CK. Evaluation of clinical methods for rating dyspnea. Chest. 1988 Mar;93(3):580-6.
Modified Rankin Scale
MRS ModifiedRankinScale Assessmentofneurologicdisability Mozdaniudar
Stroke is one of the leading causes of death and disability worldwide. However, the total burden of poststroke disability can be challenging to quantify. <br />The modified Rankin Scale (mRS) is a 7-level, clinician-reported measure of global disability in patients post-stroke. It is used to categorize the level of functional independence with reference to pre-stroke activities.<br />The scale was originally introduced in 1957 by Dr. John Rankin as a 5-level scale ranging from 1 to 5. It was later modified and the modern (modified) version differs from Rankin's original scale mainly in the addition of grade 0, indicating a lack of symptoms, and the addition of grade 6 indicating death.<br />The mRS has become the most widely employed clinical outcome measure in clinical trials and in large-scale stroke care quality improvement programs. It is formally recommended by regulatory agencies and clinical trial methodology consensus groups worldwide for use in acute stroke clinical trials.
NEWS2
NEWS2 NEWS2 NationalEarlyWarningScore InfekcijekostijuizglobovaInfekcijedonjihdisajnihputevaInfekcijekozeimekihtkivaInfekcijegornjihdisajnihputevaGroznicatemperaturaAtrijalnafibrilacijaOtkazivanjesrcaVenskatromboembolijaVTEMozdaniudarKrvarenjeSepsaKoronarnaarterijskabolestTrombozaInfekcijecentralnognervnogsistemaInfekcijeurogenitalnogtraktaAbdominalneinfekcijeAritmijePoremecajielektrolitaPovredaAkutnikoronarnisindromAKSInfektivniendokarditisBolestistitastezlezde
National Early Warning Score (NEWS) 2 is used to help standardize the assessment of acute-illness severity when patients present acutely to hospital and in prehospital assessment, i.e. by the ambulance services. It has proven to be a strong indicator of increased risk of serious clinical deterioration and mortality in patients with sepsis and a variety of acute medical illnesses, surgical patients and patients with acute trauma.<br />The NEWS is based on a simple aggregate scoring system in which a score is allocated to physiological measurements, already recorded in routine practice. Six simple physiological parameters form the basis of the scoring system: respiration rate, oxygen saturation, systolic blood pressure, pulse rate, temperature and level of consciousness or new confusion. Higher aggregated scores indicate higher risk of clinical deterioration. Scores 0–4 are classified as low risk, score 3 in any individual parameter is low-medium risk, scores 5–6 are medium risk and score ≥ 7 is classified as high risk.<br />Depending on the NEW score, recommendations for the: frequency of clinical monitoring, the urgency of clinical review, and the competency requirements of the clinical team needed to undertake that review and respond, are provided.<br /><br />The NEWS has been validated in many settings within the NHS and internationally, including emergency departments and in the prehospital setting.
NIHSS
NIHSS NIHSS NationalInstituteofHealthStrokeScale Modaniudar
Skala Nacionalnih zdravstvenih instituta za dijagnostikovanje moždanog udara ili NIH skala za dijagnostikovanje moždanog udara (NIHSS) je alatka koju koriste zdravstveni radnici za objektivno određivanje oštećenja uzrokovanih moždanim udarom. NIHSS je sastavljena od 11 stavki, od kojih svaka ima specifičnu sposobnost između 0 i 4. Za svaku stavku, skor 0 obično označava normalnu funkciju u toj specifičnoj sposobnosti, dok viši skor ukazuje na određeni nivo oštećenja. Pojedinačni rezultati iz svake stavke se sabiraju da bi se izračunao pacijentov ukupni NIHSS skor. Maksimalni mogući skor je 42, a najmanji skor je 0.
Nutritional Risk Screening 2002
NRS2002 NutritionalRiskScreening2002 Detecttheriskofdevelopingundernutritioninthehospitalsetting Ishrana
Svrha pregleda za nutricionistički rizik NRS-2002 je da otkrije prisustvo neuhranjenosti i rizik od razvoja neuhranjenosti u bolničkim uslovima. To je deo smernica Evropskog društva za kliničku ishranu i metabolizam (ESPEN) i potvrđen je u budućem istraživanju.
NYHA
NYHA NYHA NewYorkHeartAssociationFunctionalClassification Otkazivanjesrca
The New York Heart Association (NYHA) Functional Classification is the most commonly used system to classify patients' heart failure according to the severity of their symptoms. It places patients in one of four categories based on how much they are limited during physical activity.
Padua Prediction Score
Padua PaduaPredictionScore EstimatesVTEriskinhospitalizedmedicalpatients VenskatromboembolijaVTETromboza
Padova skor venske tromboembolije (VTE) procenjuje rizik od VTE kod hospitalizovanih pacijenata. On izračunava ocenu rizika na osnovu 11 uobičajenih faktora rizika za VTE kod hospitalizovanih pacijenata. Pacijenti su stratifikovani u grupe visokog rizika (≥ 4 poena) i grupe niskog rizika (< 4 poena).
PaO₂/FiO₂ Ratio
HorovitzLung PaOFiORatio HorovitzIndexforLungfunction
Acute respiratory distress syndrome (ARDS) is a form of inflammatory lung injury associated with high mortality. ARDS and its severity grading are defined mainly by the P/F ratio, also known as the Horovitz index, which is calculated by dividing the arterial partial pressure of oxygen (PaO₂) with the inspired oxygen concentration (FiO₂) and represents a measure of hypoxemia.<br /><br />The 2012 Berlin definition of ARDS recognizes 3 grades of ARDS severity: mild (P/F ratio 201–300 mmHg), moderate (P/F ratio 101–200 mmHg), and severe (P/F ratio ≤ 100 mmHg), each associated with considerably increased mortality (27 %, 32 %, and 45 % respectively). As P/F ratio can be markedly affected by the positive end-expiratory pressure (PEEP), a minimum level of PEEP (≥ 5 cm H₂O) was also included in the definition of ARDS.
PASI
PASI PASI Indeksrairenostiiteinepsorijaze PsorijazaHroninastanjakoe
Indeks raširenosti i težine psorijaze (PASI) je najčešće korišćeni alat za merenje težine psorijaze. PASI kombinuje procenu težine lezija i zahvaćene površine u jedinstvenu ocenu u rasponu od 0 (bez bolesti) do 72 (maksimalna bolest).
PERC Rule
PERC PERCRule PulmonaryEmbolismRuleoutCriteria VenskatromboembolijaVTETromboza
Kriterijumi za odbacivanje obolelosti od plućne embolije (PERC) pomažu u proceni ljudi kod kojih se sumnja da su oboleli od plućne embolije, ali sa malim stepenom verovatnoće. Za razliku od Velsovog (Wells) i Ženeva skora, PERC pravilo je osmišljeno tako da isključi rizik od PE kod ljudi kad ih je lekar već stratifikovao u niskorizičnu kategoriju.<br /><br />Ljudi u ovoj kategoriji niskog rizika bez ikakvih kriterijuma ne mogu biti podvrgnuti daljem dijagnostičkom testiranju na PE. Razlog za ovu odluku je da dalje testiranje (posebno CT angiogram grudnog koša) može naneti više štete (od izlaganja zračenju i kontrastne boje) nego rizik od postojanja PE. Pravilo PERC ima osetljivost od 97,4% i specifičnost od 21,9% sa lažno negativnom stopom od 1,0%.
PESI (Pulmonary embolism severity index)
PESI PESIPulmonaryembolismseverityindex Predicts30daymortalityofpatientswithpulmonaryembolism VenskatromboembolijaVTETromboza
Indeks ozbiljnosti plućne embolije (PESI) razvijen je za procenu smrtnosti od 30 dana kod pacijenata sa akutnom PE. Koristi 11 objektivnih kliničkih stavki za izradu ocene stratifikacije rizika.
PSI/PORT skor
PSIPORT PSIPORTskor Indeksozbiljnostipneumonije Infekcijedonjihdisajnihputeva
Postoji značajna varijabilnost u stopama hospitalizacije pacijenata sa pneumonijom stečenom u zajednici (CAP). Indeks ozbiljnosti pneumonije (PSI) ili PORT skor je pravilo kliničkog predviđanja koje tačno identifikuje pacijente sa pneumonijom stečenom u zajednici koji su pod niskim rizikom od smrti i drugih neželjenih ishoda i stoga pomaže lekarima da donesu racionalnije odluke o hospitalizaciji ovih pacijenata.< br>Bodovi se u PSI dodeljuju na osnovu demografskih faktora, pridruženih oboljenja, nalaza fizičkog pregleda i laboratorijskih/radiografskih nalaza identifikovanih u vreme pojave. Dobijeni rezultat stratifikuje pacijente u 5 klasa rizika, od kojih je svaka povezana sa procenjenom stopom mortaliteta.<br />Zvanične smernice za kliničku praksu Američkog torakalnog društva i Američkog društva za infektivne bolesti iz 2019. godine o dijagnostici i lečenju odraslih sa CAP preporučuju PSI kao preferirano validirano pravilo kliničkog predviđanja koje se, pored kliničke procene, koristi za određivanje potrebe za hospitalizacijom kod odraslih sa dijagnozom CAP.
Quick Sequential Organ Failure Assessment Score (QSOFA)
QSOFA QuickSequentialOrganFailureAssessmentScoreQSOFA IdentifieshighriskpatientsforinhospitalmortalitywithsuspectedinfectionoutsidetheICU Sepsa
qSOFA je brz dobijen skor koji može identifikovati pacijente sa sumnjom na infekciju koji su izloženi većem riziku od lošeg ishoda bolničkog lečenja (izvan odeljenja intenzivne nege). qSOFA pojednostavljuje skor SOFA obuhvatajući samo tri klinička kriterijuma. Skor iznosi od 0 do 3 poena. Prisustvo 2 ili više stavki qSOFA bilo je povezano sa većim rizikom od smrti ili produženim boravkom na intenzivnoj nezi.
Rome IV for IBS
Rome4IBS RomeIVforIBS RomeIVDiagnosticCriteriaforIrritableBowelSyndromeIBS Funkcionalnigastrointestinalniporemeaji
Rimske kriterijume je razvila grupa međunarodnih stručnjaka za oblast funkcionalnih gastrointestinalnih poremećaja. Iako su u početku razvijeni kao vodiči za istraživače, ovi kriterijumi su prošli nekoliko revizija sa namerom da ih učine klinički korisnim i relevantnim. Rimski kriterijumi IV su najnovija verzija, objavljena 2016. godine. Kriterijumi za sindrom iritabilnog creva sastoje se od bola u trbuhu sa dva od sledećih kriterijuma: 1) koji se odnose na defekaciju, 2) povezani sa promenom učestalosti stolice 3) povezana sa promenom oblika stolice.
Rutgeerts score
RutgeertsScore Rutgeertsscore PredictsthepostoperativerecurrenceinCrohnsdiseasepatients ZapaljenskabolestcrevaKronovabolest
The Rutgeerts score was developed to predict postsurgical Crohn’s disease recurrence via ileocolonoscopy in patients having ileocolonic resection. It is used to predict the symptomatic recurrence of Crohn’s disease within 5 years. Higher score correlates with poorer outcomes - 100% 5 year recurrence for patients classified as i4, 63% for i3, 27% for i2 and 6% for i1 and i0.
SCORE2 i SCORE2-OP
SCORE2NEW SCORE2iSCORE2OP Procena10godinjegkardiovaskularnogrizikaciljevileenja ModaniudarDislipidemijaAkutnikoronarnisindromAKS
Ažurirani algoritmi SCORE2 i SCORE2-OP procenjuju 10-godišnji rizik pojedinca od fatalnih i nefatalnih kardiovaskularnih stanja (infarkt miokarda, moždani udar) kod naizgled zdravih ljudi starosti 40–89 godina sa faktorima rizika koji se ne leče ili su stabilni nekoliko godina. Algoritmi SCORE2 se ne primenjuju na trudnice, pacijente sa dokumentovanim kardiovaskularnim oboljenjima (KVB) ili drugim visoko rizičnim stanjima kao što su dijabetes, porodična hiperholesterolemija, hronična bolest bubrega, drugi genetski/retki poremećaji lipida ili poremećaji krvnog pritiska (poput Konovog sindroma). Takvi pacijenti se smatraju sa visokim ili veoma visokim rizikom od kardiovaskularnih bolesi. Proračun je zasnovan na novim modelima SCORE2 koji su objavile radne grupe SCORE2/SCORE2-OP. Ciljevi lečenja su zasnovani na osnovu Smernica Evropskog kardiološkog društva (ESC) 2021 o prevenciji kardiovaskularnih bolesti u kliničkoj praksi. Prevenciju kardiovaskularnih bolesti kod pojedinca treba prilagoditi njegovom/njenom ukupnom kardiovaskularnom riziku: što je rizik viši, to bi mere trebalo da budu intenzivnije.
Sequential Organ Failure Assessment Score (SOFA)
SOFA SequentialOrganFailureAssessmentScoreSOFA Identifiesorgandysfunctionintheinhospitalpopulationwithsuspectedinfection Sepsa
Skor sekvencijalne procene insuficijencije organa (SOFA) koristi se za praćenje stanja pacijenta tokom boravka u odeljenju intenzivne nege i za određivanje stepena pacijentove funkcije organa ili stope insuficijencije. Ovaj skor se zasniva na šest različitih vrednosti, po jedne za respiratorni, kardiovaskularni, jetreni, koagulacioni, bubrežni i neurološki sistem.
SES-CD
SESCD SESCD SimpleEndoscopicScoreforCrohnsdisease Zapaljenskabolestcreva
Jednostavan endoskopski skor za Kronovu bolest (SES-CD) je jednostavan, ponovljiv i lak za upotrebu endoskopski sistem bodovanja za Kronovu bolest. SES-CD vrednuje 4 endoskopske promenljive: čirevi, udeo površine prekrivene čirevima, udeo površine sa bilo kojim drugim lezijama i stenozu. Svaka promenljiva se ocenjuje od 0 do 3 u svakom segmentu.
Simple calculated osteoporosis risk estimation (SCORE)
OsteoporosisSCORE SimplecalculatedosteoporosisriskestimationSCORE Helpsdecideifawomanshouldbereferredtobonedensitometry OsteoporozaBolestikostiju
Jednostavna izračunata procena rizika od osteoporoze (SCORE) može da se koristiti da bi se odredilo da li žena treba da bude podvrgnuta denzitometriji kostiju. Namera je da se pregled na osteoporozu učini isplativijim. Ova alatka procenjuje rizik od osteoporoze na osnovu pojedinačnih faktora koji se zasebno mere. To su starost, težina, rasa, istorija reumatoidnog artritisa, netraumatični prelomi i estrogenska terapija. Tokom jednog od validacijskih istraživanja utvrđeno je da je osetljivost testa 91%, a specifičnost 40%.
Skorovi fibroze kod NAFLD-a
NAFLD SkorovifibrozekodNAFLDa NFSiFIB4NAFLD DislipidemijaNealkoholnamasnabolestjetreNAFLD
Nealkoholna masna bolest jetre (engl. NAFLD) je najčešći poremećaj jetre u zapadnim zemljama. Uznapredovala fibroza jetre koja je rezultat NAFLD-a je najvažniji prognostički faktor kod NAFLD-a i povezana je sa ishodima i mortalitetom zbog bolesti jetre. Skorovi fibroze kod NAFLD-a (engl. NAFLD Fibrosis Score, tj. NFS) i FIB-4 su sistemi bodovanja koji se sastoje od rutinski merenih i lako dostupnih kliničkih i laboratorijskih podataka koji su namenjeni da razdvoje NAFLD pacijente sa i bez uznapredovale fibroze. Bodovanja su prethodno potvrđena u etnički različitim populacijama na bolesnicima sa NAFLD-om i pokazalo se da predviđaju ukupni, kardiovaskularni mortalitet i mortalitet povezan sa bolestima jetre. Skala NFS se zasniva na kombinaciji 6 varijabli (starost, BMI, odnos AST/ALT, broj trombocita , hiperglikemija i albumin) dok se skala FIB-4 zasniva samo na kombinaciji starosti, AST-a, ALT-a i broja trombocita. Oba sistema bodovanja koriste 2 granične vrednosti za procenu mogućnosti uznapredovale fibroze: jedan sa visokom osetljivošću (1,3 za FIB-4 i -1,455 za NFS) i drugi sa visokom specifičnošću (3,25 za FIB-4 i 0,676 za NFS ). Za isključivanje uznapredovale fibroze kod pacijenata starijih od 65 godina su predložene veće granične vrednosti (0,12 za NFS i 2,0 za FIB-4), ali još uvek nisu bile eksterno potvrđene. Skale NFS i FIB-4 podržavaju Smernice za kliničku praksu EASL (engl. EASL Clinical Practice Guidelines) o neinvazivnim testovima za procenu težine i prognoze bolesti jetre.
sPESI (Simplified PESI)
SPESI sPESISimplifiedPESI Predicts30daymortalityofpatientswithpulmonaryembolismusing6clinicalcriteria VenskatromboembolijaVTETromboza
Pojednostavljeni indeks ozbiljnosti plućne embolije (PESI) razvijen je za procenu smrtnosti od 30 dana kod pacijenata sa akutnom PE. Koristi objektivne kliničke jedinice za izradu ocene stratifikacije rizika. Pojednostavljeni PESI ima sličnu prognostičku tačnost i kliničku korisnost i veću lakoću upotrebe u poređenju s originalnim PESI. Zasnovan je na 6 jednostavnih karakteristika pacijenta koje su nezavisno povezane sa smrtnošću i stratifikuje pacijente sa plućnom embolijom u dve klase ozbiljnosti bolesti.
Stadiranje, praćenje i terapija pacijenata sa melanomom
MelanomaGuidelinesRS Stadiranjepraenjeiterapijapacijenatasamelanomom IntersekcijskiodborzamelanomSrpskoglekarskogdrutva MelanomKarcinomkoe
Dokument pod nazivom Uputstvo za dijagnostičku proceduru kod pacijenata sa metastatskim melanomom pripremio je Intersekcijski odbor za melanom Srpskog lekarskog društva 2021. godine.
Upitnik poremećaja raspoloženja
MoodDisorderQuestionnaire Upitnikporemeajaraspoloenja Upitnikvriskriningspektrabipolarnihporemeaja Poremeajiraspoloenja
Upitnik o poremećaju raspoloženja (MDQ) proverava istoriju maničnog ili hipomaničnog sindroma obuhvatajući 13 stavki sa odgovorom "da/ne" koje su izvedene iz DSM-IV kriterijuma i iz kliničkog iskustva. Ako je skor 7 ili veći smatra se da je nalaz pozitivan.<br /><br />MDQ je razvio tim psihijatara, istraživača i zaštitnika potrošača kako bi se rešila nasušna potreba za pravovremenom i tačnom dijagnozom bipolarnog poremećaja, koji može biti koban ako se ne leči. Popunjavanje upitnika traje oko pet minuta i može da pruži važan uvid u dijagnozu i lečenje. Klinička ispitivanja pokazala su da MDQ ima visoku stopu tačnosti; u stanju je da identifikuje sedam od deset osoba koje imaju bipolarni poremećaj i da otkrije devet od deset osoba koje ga nemaju.
Upitnik Skor ukupnih simptoma MPN-10
MPNSAF UpitnikSkorukupnihsimptomaMPN10 PomaeuproceniozbiljnostisimptomimapovezanihsaMPN Mijeloproliferativneneoplazme
Mijeloproliferativna neoplazma – obrazac za procenu simptoma – skor ukupnih simptoma (MPN-10) važeći je upitnik za procenu ozbiljnosti simptoma MPN. Uzajamno je povezan s ukupnim kvalitetom života i Upitnikom o kvalitetu života Evropske organizacije za istraživanje i lečenje raka C30.<br /><br />Prema kriterijumima Evropske grupe za leukemiju (ELN) za procenu odgovora na lečenje policitemije vere i esencijalnih trombocitemija, veliko poboljšanje simptoma se definiše kao smanjenje skora ukupnih simptoma MPN-10 za ≥10 poena.<br /><br />Prema Međunarodnoj radnoj grupi za istraživanje i lečenje mijeloproliferativne neoplazme (IWG-MRT) i kriterijumima Evropske grupe za leukemiju (ELN) za procenu odgovora na lečenje primarne mijelofibroze, odgovor simptoma se definiše kao smanjenje skora ukupnih simptoma ≥ 50 % MPN-10.
Wells Rule for PE
Wells WellsRuleforPE WellsRuleforPulmonaryembolism VenskatromboembolijaVTETromboza
Velsova pravila kliničkog predviđanja za dijagnostiku plućne embolije dele pacijente u tri rizične kategorije za plućnu emboliju (PE) na osnovu sedam varijabli: klinički simptomi DVT, nema alternativne dijagnoze, puls > 100/min, imobilizacija ili operacija unutar prethodne četiri sedmice, prethodne DVT ili PE, hemoptiza i aktivna maligna bolest.
Ženeva skor (revidiran) za PE
GenevaRevised ZenevaskorrevidiranzaPE Procenaklinickeverovatnoceplucneembolije VenskatromboembolijaVTETromboza
Plućna embolija (PE) uobičajena je kardiopulmonalna hitna situacija koju je teško dijagnostikovati i zahteva visok stepen kliničke sumnje. Nekoliko pravila kliničkog odlučivanja (uključujući Velsov skor i Ženeva skor) razvijeno je da bi se pomoglo dijagnostičkoj obradi pacijenata sa sumnjom na PE. <br />Originalni 3-stepeni Ženeva skor je 2006. godine revidiran da uključi samo jednostavne kliničke varijable; dve dodatne verzije revidiranog Ženeva skora su naknadno razvijene kako bi se olakšalo njegovo izračunavanje (pojednostavljena verzija) i prilagodilo ga različitim kliničkim uslovima (2-stepena verzija). <br />Sve verzije revidiranog Ženeva skora sastoje se od 8 stavki: 4 faktora rizika (godine, prethodna tromboza, nedavna operacija ili prelom, maligno stanje), 2 simptoma (jednostrani bol u nozi, hemoptiza), 2 klinička znaka (otkucaji srca, bol palpacije donjih ekstremiteta). Dobijeni rezultat stratifikuje pacijente u bilo tri grupe kliničke verovatnoće za PE (niska, srednja i visoka) za revidirani 3-stepeni Ženeva skor ili dve grupe kliničke verovatnoće (malo verovatno, verovatno) za revidirani pojednostavljeni 2-stepeni Ženeva skor. <br />Uopšteno, 3-stepeno pravilo poželjno je primeniti u kombinaciji sa visoko osetljivim testovima D-dimera (da bi se povećao procenat pacijenata kod kojih se može isključiti plućna embolija); 2-stepeni skor može se koristiti kada je dostupan samo manje osetljiv test D-dimera (da bi se povećao dijagnostički prinos). Testove D-dimera ne bi trebalo koristiti za isključivanje PE u grupama s visokom kliničkom verovatnoćom / grupama s verovatnom PE. <br />Revidirani i pojednostavljeni revidirani Ženeva skorovi su eksterno potvrđeni i preporučuju se za procenu kliničke (pre-test) verovatnoće PE prema Smernicama ESC 2019 za dijagnozu i lečenje akutne plućne embolije.
